اسلایس گوجه فرنگی خشک

گوجه فرنگی یکی از قدیمی ترین گیاهان کشت شده و شناخته شده در نزد مردم پِرو است که در قرن پنجم قبل از میلاد مسیح در آنجا کاشته و به صورت خوراکی مورد استفاده قرار می گرفته است. با کشف قاره جدید، گوجه فرنگی، سیب زمینی و توتون از آنجا به اسپانیا آورده شد. این در حالیست که در اروپا اعتقاد داشتند که میوه گوجه فرنگی سمی می باشد لذا آن را تنها به عنوان گیاه زینتی می کاشتند.

ایتالیایی ها اولین کسانی بودند که به ارزش غذایی گوجه فرنگی پی برده و به طور وسیعی آن را مورد استفاده قرار دادند. در انگلستان (در قرن ۱۸) به عنوان چاشنی سوپ و طعم دهنده استفاده شد. کنسرو گوجه فرنگی، در ایالت پنسیلوانیای آمریکا در سال ۱۸۴۷ به صورت درسته یا قطعه قطعه شده در قوطی های فلزی تهیه شد. این عمل موجب رونق کشت گوجه فرنگی و مصرف هر چه بیشتر آن گردید.

گوجه فرنگی زمانی که به فرانسه آورده شد، سیب عشق (Love Apple) نام گرفت. این گیاه در مکزیک به نام توماتل نامیده می شد که بعداً در اسپانیا و پرتقال آن را توماته نامیدند. در بسیاری از نقاط اروپا آن را به عنوان توماته آمریکایی می شناسند که در انتها همین اسم با تغییراتی در تمام اروپا به گوجه فرنگی نام گرفت. اکنون گوجه فرنگی با نام عمومی Tomato در سراسر جهان مشهور است.

ورود گوجه فرنگی به ایران مرهون همت مرحوم معیرالممالک و خوردن و به کارگیری اش در خوراک های ایرانی مدیون مرحوم عزالدوله است.

در گذشته صیفی جات یا تابستانی ها در فصول سرد اصلا به دست نمی آمدند و مردمان به ناچار راه هایی برای نگهداری آن ها در زمستان می یافتند. انگورها را در زیر زمین ها می آویختند و هندوانه ها و خربزه ها را زیر کاه نگه می داشتند و گوجه فرنگی ها را در آب نمک می گذاشتند. تا همین چند سال پیش و قبل از رواج انواع کشت های جدید گلخانه ای، زمستان ها گوجه فرنگی به دست نمی آمد.

اندک محصولی هم که از جنوب گرمسیری می رسید، قیمت گزافی داشت. تا دهه پنجاه شمسی، کارخانه های رب گوجه فرنگی یکی، دو تا بیشتر نبودند و کدبانوان و آشپزان سنتی اغلب رب کارخانه ای را نمی پسندیدند و هر پاییز، خود دست به کار پختن رب گوجه فرنگی برای شش ماه سرد سال می شدند. علاوه بر پختن رب، گوجه فرنگی های کوچک را هم در آّب نمک غلیظ می انداختند و در گوشه ای خنک نگاه می داشتند و به وقتش به کار می بردند.

گوجه فرنگی، میهمان تازه رسیده اما چنان عزیز شده ای است که زود سر از خوراک های شهری و روستایی درآورده و کشتش همه گیر شده. آشپزان ایرانی وفادار به سنت هر وقت ماده ای به دستشان افتاده که طعم و عطر و رنگ و لعاب خوراکشان را بهتر کرده، در به کاربردنش تردید نکرده اند. گوجه فرنگی مانند سیب زمینی، اهل این خاک نبود اما سریع تر و گسترده تر از آن به سفره های ایرانی وارد شد و اکنون چنان می نماید که گوجه فرنگی هزار سال است قاتق نان مردمان ایران بوده. امروز حضور گوجه فرنگی در خورش ها، آش ها، آبگوشت ها و حتی بساط نان و پنیر بسیار عادی است و همگان این خوردنی زیبا و خوشمزه را که بر سر میوه یا تره بار بودنش اختلاف هست، خودی و ایرانی تلقی می کنند.

ورود گوجه فرنگی به ایران مرهون همت مرحوم معیرالممالک و خوردن و به کارگیری اش در خوراک های ایرانی مدیون مرحوم عزالدوله است. مرحوم معیرالممالک از خدمت دولتی خسته و دلزده بود، اغلب در سفر فرنگ به سر می برد و اوقاتی را هم که در وطن بود گل و گیاه پرورش می داد و کتاب و روزنامه می خواند.

در زمان یکی از توقف هایش در اروپا مقداری تخم سبزی از جمله گوجه فرنگی- که در آن زمان هنوز در فارسی نامی نداشت- فرستاده و سفارش به کشت و پروش آن ها کرده بود و اهل منزل در باغ فردوس چنین کرده بودند. تابستان 1302 قمری مرحوم عزالدوله، برادر تنی ناصرالدین شاه قاجار، به رسم هر سال برای دیدن خاندان معیر به باغ فردوس می آید و چشمش به گوجه فرنگی های باغچه می افتد و از اینکه اهل خانه آن ها را نمی خورند و گوجه های نازنین را سمی و مهلک می دانند سخت متعجب می شود. دستور می دهد آن ها را بچینند و آب بگیرند و در چند خوراک متناسب برای همان روز به کار برند.

بر سر سفره، شاهزاده عزالدوله خوراک های گوجه دار را با اشتهای زیاد تناول می کند و دیگر خورندگان با اطمینان از این که شاهزاده قصد آسیب زدن به خود را ندارد و لابد خوراک ماکولی است دست به سفره می برند و این چنین است که ایرانیان میلی تمام و کمال به گوجه فرنگی پیدا می کنند و با آن خوراک های رنگارنگ خوش عطر و خوش رنگ می سازند.

البته در مصرف این میوه یا تره بار خوش صورت خوشمزه باید جانب احتیاط را نگاه داشته و از به کاربردنش، بی محابا و گشاددستانه خودداری کرد. به ویژه رب آن رنگ و طعمی قوی دارد که بر همه طعم های دیگر خوراک چیره شده و فقط خود را نمایان می سازد. 

گوجه فرنگی متعلق به خانواده بادمجانیان یا سیب زمینی و از جنس گوجه فرنگی (Lycopersicum sp) و گونه گوجه فرنگی اهلی (Lycopersicum esculentum) می باشد. گوجه فرنگی به طور ذاتی گیاهی علفی و چندساله است که در تمام نقاط جهان اغلب به صورت یکساله کشت می شود.

گوجه فرنگی از نظر گیاه شناسی نوعی میوه محسوب می شود. ولی اکنون در اکثر تقسیم بندی ها به عنوان سبزی تلقی می گردد. علت آن است که در طی سال های متمادی همراه با سبزی ها در سالاد مصرف می شود.

گوجه فرنگی خشک سرشار از ویتامین های C و A

گوجه فرنگی خشک سرشار از ویتامین های C و A ، اسیدفولیک یا بتا کاروتن و مقدار کمی ویتامین های گروه B شامل B1، B2، B3، B5 و همچنین دارای مواد معدنی مختلف شامل کلسیم، فسفر، پتاسیم، فیبر، سدیم، گوگرد، کمی آهن، مس و روی نیز هست.

گوجه فرنگی خشک اشتهاآور، برطرف کننده ضعف و خستگی، تقویت کننده سلسله اعصاب و همچنین قلب و دستگاه گردش خون است. متخصصان همواره مصرف آن را به بیماران مبتلا به دردهای مفاصل و همچنین رماتیسم و نقرس توصیه می کنند.

در ضمن گوجه فرنگی برای رفع مسمومیت های مزمن، بالا بودن اوره و چربی خون، درمان یبوست، دفع رسوبات ادراری و صفراوی نیز مفید شناخته شده است. در ضمن با توجه به اینکه گوجه فرنگی حاوی ویتامین A است، خوردن آن در تقویت بینایی، سلامت پوست و مخاط ها بسیار مؤثر است.

حمله قلبی

مصرف مداوم گوجه فرنگی در پیشگیری از بروز حمله های قلبی موثر است. بررسی ها نشان داده است لیکوپن موجود در گوجه فرنگی خشک از ایجاد کلسترول بد و ایجاد پلاک های چربی در سرخرگ ها جلوگیری کرده و به این ترتیب ار بروز حمله قلبی پیشگیری می کند

مبارز سرطان

مصرف مداوم گوجه فرنگی، خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهد. نتایج تحقیقات پژوهشگران ایتالیایی نشان داده مصرف گوجه فرنگی می تواند از بروز سرطان پروستات پیشگیری کند.

این پژوهشگران که موفق شدند نقش گوجه فرنگی را در پیشگیری از بروز سرطان پروستات کشف کنند، می گویند:
ما دریافتیم که یک رژیم غذایی غنی از گوجه فرنگی به ویژه گوجه فرنگی خشک شده ای که همراه با دانه ها و پوست آن پخته شده باشد، می تواند پیشرفت تومورهای پروستات و عوامل التهابی مرتبط با این فرآیند را کاهش دهد.

تناسب اندام

گوجه فرنگی خشک  به دلیل داشتن فیبر زیاد، مواد قندی کم و کالری کمی که دارد در کنترل وزن موثر است و افرادی که قصد کاهش وزن دارند، می توانند از گوجه فرنگی استفاده کنند.

همچنین بررسی ها نشان داده است گوجه فرنگی با ایجاد احساس سیری برای مدت طولانی به کنترل وزن کمک می کند. پیشتر مشخص شده بود که گیاهخواران و افرادی که زیاد میوه و سبزی مصرف می کنند در مقایسه با افرادی که در رژیم غذایی شان زیاد از غذاهای فراوری شده استفاده می کنند، لاغرتر هستند.

اکنون محققان دریافته اند که این موضوع تنها به علت پایین بودن کالری سبزی و میوه ها نیست بلکه لیکوپن موجود در سبزی ها و میوه ها با کاهش هورمون اشتها، به احساس سیری افراد کمک می کند.

محافظ پوست

مصرف گوجه فرنگی خشک شده توانایی بدن در مقابله با پرتوهای ماورای بنفش خورشید را افزایش داده و مانند ضد آفتاب از پوست محافظت می کند. افرادی که دچار سوختگی های پوستی می شوند، می توانند با مصرف گوجه فرنگی خشک و یا پخته، توانایی بدن را در ترمیم این سوختگی ها افزایش دهند.

همچنین استفاده از گوجه فرنگی می تواند در ایجاد طراوت پوست موثر باشد و از چین وچروک های زود هنگام پوست جلوگیری کند. بررسی ها نشان می دهد آنتی اکسیدان موثر در گوجه فرنگی به نام لیکوپن به صورت خام سخت تر جذب شده و مورد استفاده بدن قرار می گیرد وعمل خشک کردن جذب این ماده را در بدن ساده تر می کند

دردهای جراحی

آنتی اکسیدان موجود در گوجه فرنگی از بروز دردهای پس از جراحی های شکمی جلوگیری می کند. لیکوپن که رنگ قرمز گوجه فرنگی از آن است، از ترشح دسته ای از پروتئین ها که در تشکیل بافت های غیرطبیعی و چسبنده داخل شکم نقش دارند، جلوگیری می کند.

تحقیقات نشان می دهد رژیم غذایی که درآن گوجه فرنگی یا محصولات تهیه شده از آن به مقدار زیادی گنجانده شده باشد، راهی مطلوب برای کنترل تشکیل این بافت های شکمی است.

زمانی که این بافت ها داخل شکم تشکیل می شوند بیشتر سبب اتصال غیرطبیعی دو ارگان یا بخش هایی از آنها به یکدیگر خواهند شد. این بافت ها باعث یک سری دردهای شکمی و حتی انسداد روده و مثانه و در زنان نیز سبب نازایی می شوند.